MOŻESZ POMÓC

Już dawno wykazano, że pustułki bardzo chętnie zasiedlają prostej konstrukcji skrzynki lęgowe. W krajach zachodniej Europy (Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Holandia, Szwajcaria) i w krajach skandynawskich (np. w Finlandii) wieszanie skrzynek dla pustułek jest powszechne. Może właśnie z tego wynika znacznie większa liczebność pustułki w tych państwach niż w Polsce!
Skrzynki dla pustułek to sześcienne konstrukcje z dużym otworem wlotowym z przodu. Wymiary skrzynki: dno 30 x 40 cm, wysokość około 30 cm, a wysokość przedniej ścianki około 14 cm. Grubość desek powinna wynosić 2-2,5 cm.

Skrzynka powinna być wykonana z przesuszonych desek. Wykonanie skrzynki z mokrego drewna powoduje, że później po wyschnięciu pomiędzy deskami tworzą się duże szczeliny. Jeśli to możliwe, wskazane jest wykorzystanie drewna dębowego, przynajmniej do wykonania tylnej ścianki budki oraz listw mocujących. Skrzynki, szczególnie te przeznaczone na budynki, powinny być solidnej konstrukcji, z wewnętrznymi wzmocnieniami. W żadnym wypadku nie można stosować płyt pilśniowych i wiórowych, które są mniej trwałe. Dobrym rozwiązaniem jest sklejka wodoodporna. Należy mieć na uwadze to, że zamontowana skrzynka poddana jest całorocznemu oddziaływaniu warunków atmosferycznych (wiatr, deszcz, śnieg, mróz). Najlepiej, gdy deski skręcane są wkrętami lub zbijane karbowanymi gwoździami. Wskazane jest pomalowanie budki od zewnątrz jakimś impregnatem, np. drewnochronem, powszechnie dostępnym w sklepach. Daszek warto zabezpieczyć papą, linoleum lub blachą, co w znaczący sposób przedłuży żywotność i trwałość budki. Wnętrze skrzynki powinno być wyścielone tłuczonym kamieniem.. Wyściółka powinna pokrywać równomiernie całe dno budki. Drobne kamienie uniemożliwią turlanie się jaj wewnątrz (pustułki nie wyściełają same gniazda)

SKRZYNKĘ LĘGOWĄ DLA PUSTUŁKI MOŻEMY ZROBIĆ I POWIESIĆ ZA CIEBIE, WPŁAĆ DAROWIZNĘ!

KOSZT WYKONANIA JEDNEJ SKRZYNKI WRAZ Z JEJ ZAWIESZENIEM ZACZYNA SIĘ OD OKOŁO 500 ZŁ.

Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian”
ul. Srebrna 16/9, 00-810 Warszawa
PKO BP S.A 79 1020 4476 0000 8002 0016 8724
z dopiskiem: „darowizna na projekt ochrony pustułki”.
 

Kierunek wlotu skrzynki jest w zasadzie pustułkom obojętny. Ale biorąc pod uwagę fakt, że większość skrzynek, zwłaszcza tych w miastach oraz na słupach, narażona jest na silne oddziaływanie słońca, wskazane jest, aby były one zwrócone w kierunku wschodnim lub do niego zbliżonym. Na początku sezonu, dorosłe pustułki chętnie skorzystają z porannego słońca, aby się ogrzać. W upalne dni, w okresie od końca maja do lipca, gdy w skrzynce znajdują się pisklęta, w najcieplejszej porze dnia, słońce świeci już z drugiej strony budki i nie jest dla ptaków tak dokuczliwe.
Potencjalnych miejsc do zamontowania skrzynek w terenie jest wiele. Jednak należy wybierać takie miejsca, które graniczą lub są otoczone atrakcyjnymi terenami żerowiskowymi pustułek – łąkami i pastwiskami. Przy wyborze należy kierować się również tym, czy dane miejsce jest bezpieczne dla ptaków. Budek nie należy wieszać na skrajach lasów i większych zadrzewień – pustułki „boją się” drapieżników takich jak kuna leśna czy jastrząb, których terytoria mogą obejmować miejsce zawieszonej skrzynki. Najlepiej, jeśli do montażu budki wybierzemy pojedyncze drzewo lub niewielką kępę drzew z dala od większych zadrzewień oraz ściany lasu. Budka nie powinna znajdować się w pobliżu uczęszczanych dróg oraz ludzkich zabudowań. Wskazane jest również dotarcie do właściciela gruntu, aby uzmysłowić mu ideę zamontowania skrzynki – np. wręczyć folder o pustułce, który można pobrać poniżej.

Skrzynkę należy zamontować na drzewie jak najwyżej, minimum 10 m nad ziemią. Jeśli na otwartym terenie trudno znaleźć wysokie drzewa, pustułka zasiedli budkę zawieszoną znacznie niżej, np. 5-7 m nad ziemią. Takie umiejscowienie staje się znacznie mniej bezpieczne, gdyż może szybko zwrócić uwagę ludzi i doprowadzić do zdjęcia lub zniszczenia skrzynki. Przy wyborze drzew trzeba unikać topól, które w ostatnich latach są wycinane w pierwszej kolejności przez rolników. Do zamocowania skrzynki najlepiej wykorzystać dwie drewniane listwy, które najwygodniej przymocować do skrzynki wkrętami już w terenie. Do drzewa powinny być przymocowane gwoździami a nie wkrętami! Drzewo ma znaczne roczne przyrosty, dlatego też jeden z dwu wbijanych gwoździ z każdej strony listwy powinien wystawać ok. 2 cm. Podwójne listwy stabilizują skrzynkę zamocowaną do zaokrąglonego pnia drzewa.

W każdym większym mieście, gdzie pustułki zaczęły się już gnieździć warto montować dla nich skrzynki, nawet, jeśli znane jest tylko jedno stanowisko lęgowe. Do tego celu wybierać należy wysokie bloki mieszkalne, a budki należy instalować na ścianach szczytowych. Odpowiednimi miejscami mogą być także wysokie budynki przemysłowe oraz kominy. Należy mieć na uwadze takie lokalizacje, gdzie pod spodem nie ma chodników, ścieżek i placów zabaw. Pisklęta pustułek wypróżniają się na zewnątrz, co może stać się powodem konfliktu. Ponadto należy liczyć się z tym, że teoretycznie budka może spaść na ziemię. Nie może zatem nikomu zagrażać. Do ściany budynku skrzynki przykręcamy odpowiedniej długości kołkami rozporowymi poprzez tylną ściankę, od wewnątrz warto zastosować szerokie podkładki, co zwiększy wytrzymałość mocowania. Czasami budki montuje się na przykręconych do dachu wspornikach wystających poniżej krawędzi budynku. Można też stosować inne metody, jednak budka musi być zamocowana bardzo stabilnie. Częstym miejscem, gdzie gniazdują pustułki są wysokie kościoły. W takich przypadkach budki można instalować od wewnątrz, przystawiając je wlotem do okienek. W czasie remontów wszelkie wloty na strych kościołów, gdzie wcześniej gnieździły się ptaki są zamykane, głównie jako zabezpieczenie przed kawkami, które znoszą bardzo dużo materiału gniazdowego!

Podstawowym warunkiem przystąpienia do montażu budek jest otrzymanie zgody od zarządcy budynku (np. spółdzielni mieszkaniowej). 

Z uwagi na bezpieczeństwo, skrzynki dla pustułek na słupach montować mogą tylko energetycy. Aby zawiesić taką budkę, powinna być ona odpowiednio przygotowana. Z tyłu należy zamontować płaskownik o szerokości 4-5 cm i grubości 2 mm odpowiednio wygięty, o długości około 60 cm, wystający z dołu i od góry budki. Do słupa wystające płaskowniki montowane są przy pomocy specjalnej taśmy stalowej (COT 37) powszechnie używanej do mocowania haków oraz klamerek (COT 36) firmy ENSTO.

W okolicach Sokołowa Podlaskiego w roku 2006 właściciel sadu postawił 2 słupy 15-metrowej wysokości, do których zamocowane zostały skrzynki dla pustułek. Już w pierwszym sezonie zostały one zasiedlone przez ptaki. Pomimo tego, że odległość pomiędzy słupami wynosiła zaledwie około 150 m, pustułki wyprowadziły z powodzeniem z obydwu gniazd młode.

Aby ocenić prawidłowo stopień zasiedlenia skrzynki, powinna być ona skontrolowana, co najmniej, dwa razy w ciągu sezonu lęgowego. Pierwsza kontrola powinna odbyć się maju, ewentualnie w ostatnich dniach kwietnia. Na jej podstawie możemy określić czy ptaki zajęły skrzynkę. W tym okresie pustułki pilnują budki lub samica wysiaduje już jaja na gnieździe. Druga kontrola powinna odbyć się w czerwcu, optymalnie pomiędzy 10 a 25 dniem tego miesiąca. W tym okresie widać na ogół z dołu pisklęta siedzące w skrzynce. Jeśli są one zbyt małe i jeszcze niewidoczne warto ponowić kontrolę np. 7 dni później. Jeśli nawet z dołu określimy liczbę młodych, nie będzie ona równoznaczna z liczbą zniesionych jaj. Często jedno lub dwa jaja w lęgu są niezalężone, ponadto na etapie znoszenia jaj lub w okresie wysiadywania może dojść do częściowego rabunku lęgu. Jeśli nastawimy się wyłącznie na kontrole w drugim terminie możemy pominąć pary, które przystąpiły do lęgu, ale poniosły stratę, w wyniku której na ogół opuszczają budkę!